İlk İnsanlar
İlk İnsanlar, Westeros insanlarının soyunun dayandığı üç büyük etnik gruptan biridir. Diğerleri ise Andallar ve Rhoynarlar'dır. İlk İnsanlar kıtaya ayağını basan ilk insan medeniyetidir. İlk İnsanlar'ın etkileri Westeros'ta en çok Kuzey'de hissedilmektedir. Demir Taht'ta ki kral, Yedi Krallığın Lordu, Andalların, Rhoynarların ve İlk İnsanların Kralı olarak adlandırılır.[1]
Kültür
Dil
İlk İnsanların kullandığı dil kaba ve tınlamalı seslere sahip Eski Dil'dir.[2] Sur'un ötesinde hala yabanıllar[2] ve devler[3] tarafından konuşulmaktadır.
İlk İnsanların runik bir yazı sistemleri vardı.[4] Rünlerini Yedi Krallık'ın çoğunda ki kayalara çizmişlerdir ancak kendilerinden daha eski ırkların olduğu Fırtına Toprakları'nda hikayelerini çoktan çürüyüp gitmiş ağaçların kabuklarına kazımışlardır.[5][6][7] Rünlerin anlamları bugün bile Hisar'da tartışmalı bir konudur.[8]
Din
İlk İnsanlar, Westeros'a gelmeden önce isimlendirilmemiş tanrılara tapıyorlardı.[9] Üç Kız Kardeş'in insanları kutsal fırtınalarının sebeninin Dalgaların Leydisi ile Göklerin Lordu'nun çiftleşmeleri sonucu olduğuna inanıyordu.[10] Bu inançları Yedi İnancı'nı getiren Andallar ile beraber son buldu.[10] Fırtına Krallığı'nda deniz tanrısı ve karısı rüzgar tanrıçasına tapılıyordu.[11][7] Çoğu kişi tarafından soyları İlk İnsanlar'a dayandığı söylenen Demirdoğumlular, Andallardan önce de Boğulmuş Tanrı'ya tapıyordu.[4] Ek olarak Boğulmuş Tanrı'nın ebedi düşmanı Fırtına Tanrısı'na da tapmaktadırlar.[12]
Ormanın Çocukları ile İlk İnsanlar arasında ki Anlaşma'dan sonra İlk İnsanlar'ın çoğunluğu kendi tanrılarını bir kenara koydu ve çocukların tanrılarını benimsedi.[13][14][15] Nehrin, ormanın ve taşın isimlendirilmemiş[16] tanrıları Eski Tanrılar olarak bilinir.[9] Çünkü yeni tanrılar, Kuzey hariç bütün Westeros'ta kabul edilmiştir.
Eski tanrılara yapılan ibadetler rahipler, kutsal metinler, ilahiler ya da ayinler ile yapılmaz.[16][17] Dualar sessizlik içinde yapılır.[17] Eski tanrılara tapanlar Yedi Krallık boyunca içinde büvet ağacı bulunan kale içinde ki Tanrı Koruluklarına giderler. Üstlerine yüzler oyulmuş bu ağaçlar kutsal olarak kabul edilir. Eski tanrıların bu ağaçlar sayesinde insanları izlediğine inanırlar.[18][19] Bir zamanlar bütün soylu hanelerin merkezinde yürek ağacı bulunan tanrı korulukları vardı. Ama çocuklarla olan savaşlarında İlk İnsanlar bu ağaçların çoğunu kesti. Andallar'da güneyde eski tanrılarla Yedi İnancı'nı değiştirirken kesti.[13]
Üstat Yorrick'e göre beş yüz yıl önceye kadar Beyaz Liman yakınlarında eski tanrılara kurban sunma hala uygulanıyordu.[14]
Sosyal Hiyerarşi
İlk İnsanların uyguladığı miras kanunları belirtilmemiştir. İlk İnsanlar'ın soyundan gelen bazı gruplar fikir birliği ile ya da konseyde ki bazı lordlar ve reislerin seçimleriyle yönetiyordu. Eski demirdoğumluar krallarını bir gemisi olan ve kaptanlık yapmış her adamın oy verdiği Kral Şurası ile seçiyordu.[20] Dorne'da ise Andalların ya da Rhoynarlar'ın gelişinden önce İlk İnsanlar bir sürü küçük krallıklara bölünmüştü. Yeşilkan nehrinin ağzı yakınlarında ki toprakları yöneten Dorne'un Yüce Kralları bir düzine soylu ailenin oylarıyla seçiliyordu. Bu uygulama seçimi etkileyen bir anlaşmazlığın aileleri kendi aralarında savaşa sürüklemesiyle son buldu.[21]
Sur'un Ötesi'de yaşayan Özgür Halk reisler tarafından yönetilir. Tarih boyunca birkaç kez Sur'un Ötesindeki Kral olarak bilinen baş reis arkasında birleşmişlerdir.[1][22][23] Vadi'nin dağ klanları da reisler tarafından yönetilir. Konseylerinde her erkeğin ve kadının konuşmasına izin verirler.[24]
Aliüstat Eyron'a göre Boğaz'ın crannoglu eski Bataklık Kralları ilk eşit yönetimliler olarak gösterilirler. Bazen eski tanrılar tarafından dokunuldukları düşünülür.[25]
Kölelik, Andalların gelişinden önce İlk İnsanlar arasında yaygın bir uygulamaydı.[4] İlk Gece geleneğinde savaş lordları ve kahramanları düğün gecelerinde ki bakirelerle yatarlardı. Hamilelikler bir kutsama olarak görülür ve yeni kocalar kahramanların çocuklarını kendilerininmiş gibi yetiştirirdi.[26]
Askeri durum
İlk İnsanlar bronz kılıçlar[13] ve büyük bronz baltalar kullanıyordu.[27][28] Zırhları da bronzdan yapılmaydı[29][30] ve büyük deri kalkanlar taşıyorlardı.[13] Andalların gelişi başladığında İlk İnsanlar hala bronz ile dövüşüyordu.[31] Ancak zamanla Andallı demirciler İlk İnsanlar'a demiri işlemeyi öğretti.[29] İlk İnsanlar savaşlarda ata biniyorlardı.[13][30]
Misafir Hakkı
Misafir hakkı geleneği hem kutsal hemde eski bir kuraldır..[32] Hem Sur'un Ötesi'nde[33][32] hem de Yedi Krallık'ta ciddiye alınır. Ama güney krallıklarında önemi kuzeye nazaran daha azdır.[34] Kuzeyde misafir hakkını bozmak ihanetlerin en büyüğü gibi cezalandırılır.[34]
Misafir hakkını elde etmenin en yaygın yolu "ekmek ve tuz" yemektir.[35] Misafir hakkı bir kere teklif edilip kabul edildiğinde misafirler ve ev sahipleri konaklama süresi boyunca birbirlerine zarar vermezler.[34] Misafir hakkıyla gelen korumanın bittiğini manasına gelen misafir hediyeleri[36][37], misafirler giderken verilebilir. Ancak artık misafir hediyeleri bütün lordlar tarafından verilmemektedir.[36]
Ölüm
İlk İnsanlar bir insanı ölüme mahkum eden insanın kılıcı savuran kişi olması gerektiğine inanır.[38] Stark Hanesi bu inancı hala uygulamaktadır.[1]
İlk İnsanlar ölülerini kuzeyde her tarafta görülebilen höyüklere gömerler. Örnek olarak İlk İnsanların İlk Kral'ının gömüldüğü söylenen Höyükler'in Büyük Höyük'ü verilebilir.[39] Höyükler içinde İlk İnsanlar'ın höyüklerinin, uzun ve alçak tepelerin olduğu geniş düz ovalara sahiptir.[40] Starklar vefat etmiş aile üyelerini kalenin altında bulunan Kışyarı Mahzenleri'ne gömerler.[41][13] Boltonlarda aynı şekilde ölülerini Dehşet Kalesi'nin altına gömerler.[39] Aslında kuzeyli olan Blackwoodlar ölülerini Kuzgunağaç Kalesi'nin büvet ağacı altına gömerler.[42] Kökleri İlk İnsanlar'a dayanan şimdi ise Yedi İnancı'nı takip eden Nehirova'nın Tullyleri, ölülerini Kızıl Çatal üzerinde bir gemiye koyar ve ateşten oklarla yakarak batırırlar.[43]
Tarih
Westeros'a Geliş
Bazı üstatlar İlk İnsanlar'ın günümüzde Dothraki denizi olarak bilinen Essos'un otlaklarından geldiğine inanıyor.[44] Aegon'un Karaya Çıkışı'ndan önce sekiz bin yıl ile yirmi bin yıl arasında[9][13] Şafak Çağı sırasında hiçbir hikaye sebebinden bahsetmese de[9] İlk İnsanlar, Essos'tan Westeros'a geldiler. İlk İnsanlar, kuzeyin efsanelerine göre İlk Kral, Menzil'in efsanelerine göre ise İlk İnsanlar'ın Yüce Kralı Garth Yeşilel liderliğinde Dorne'un Kolu denen köprümsü topraklardan geçtiler.[34][45]
İlk İnsanlar, güya Demir Adalar'a ilk geldiğinde Eski Wyk kıyılarında Deniztaşı Tahtı'nı bulmuşlar.[46] Yerli sakinleri "ormanın çocukları" olarak adlandıran İlk İnsanlar'dı. Ancak minik halkın isimleri kendi dillerinde "dünyanın şarkısını söyleyenler" olarak çevrilmektedir.[47]
Ormanın çocukları ile savaş
İlk insanlar bronz kılıçlar ve büyük deri kalkanlar ile at üstünde geldiler. İnsanlar yeni topraklara yerleşip, tarlaları işlerken ormanın çocukları'nın tanrılarına kutsal olan oyulmuş yürek ağaçlarını kesip yaktılar. Bu durum iki ırkın arasında savaş çıkardı. Çocuklar yeşilgörenler, büyü ve orman dansçıları ile savaşsa da İlk İnsanlar daha büyük, daha güçlü ve teknolojik olarak daha gelişmişti.[13] İlk İnsanlar, yeşilgörenlerin ağaçların gözlerinden onları izlediklerine inandığından yürek ağaçlarını kesmiştir.[48]
Eski şarkılara göre çaresiz çocuklar yeşilgörenleri Yüzler Adası'na[30] ya da yaklaşık on bin yıl[49] önce İlk İnsanlar tarafından[50] yapılmış Moat Cailin[9] kalesine topladı. Yeşilgörenler kara büyü kullanarak suların çekicinin yardımıyla Dorne'un Kolu'nu kırdılar. Bu sbeple Basamaktaşı ile Kırık Kol ortaya çıktı ve Boğaz bir bataklığa dönüştü.[9][30] Essos'tan geçiş sağlayan köprü kırılmış olsa da İlk İnsanlar zaten Westeros'ta sayısa üstündü.[30][13]
İlk İnsanlar ayrıca kendilerine düşmanca davranan devler[28][30] ile de savaşmıştır.[15]
Anlaşma
Ormanın çocuklarına karşı olan savaş, İlk İnsanlar'ın leğine gidiyordu. Ama iki taraf Yüzler Adası'nda Anlaşma adı verilen bir barış uzlaşmasına vardılar. İİk İnsanlar derin ormanların kontrolünü çocuklara verdiler ve büvet ağaçlarını kesmeyeceklerine söz verdiler. Karşılığında Westeros'un geriye kalanınıı aldılar.[13] Devler Anlaşma'ya katılmadılar.[15]
Anlaşma çocuklar çoktan sayıca azalmış olsada[15] iki halk arasında dört bin yıl boyunca süren bir dostluk ve barış başlattı.[13] Anlaşma'nın gerçekleştiği yıllar Kahramanlar Çağı olarak bilinir.[13] Eninde sonunda İlk İnsanlar kendi dinlerini bir kenara bırakıp çocukların, ormanın gizli tanrılarına tapmaya başladılar. Tıpkı onlar gibi büvet ağaçlarına yüz çizdiler. Ormanın çocukları onlara iletişim kurmak için kuzgunları nasıl kullanacaklarını öğrettiler ancak o günlerde kuşlar kelimeleri konuşabiliyordu ve çocukların yeşilgörenleri derilerini değiştirip hayvanlar aracılığıyla konuşabiliyordu.[51]
Uzun Gece
Uzun Gece sırasında İlk İnsanlar bir nesil süren kışa katlandı ve Ötekiler'in Daimi Kış Toprakları'ndan istila ettiği söylenir. Aliüstat Fomas, Ötekilerin canavarsı düşmanlar değil İlk İnsanlar'ın bir kabilesi olduğunu önermektedir.[52]
Kuzeyli efsanelere göre son kahraman, yardımları için ormanın çocukları'nı aradı.[53] Ötekiler Şafak Savaşı'nda geri sürüldü ve onları uzakta tutmak için Gece Nöbetçileri kuruldu.[54][52] Altı bin ya da sekiz bin yıl önce[52] İlk İnsanlar, iddiaya göre çocukların ve devlerin yardımıyla Sur'u inşa etti.[16] [55]
Andalların Gelişi
- Ana konu: Andalların Gelişi
Uzun Gece'den binlerce yıl sonra Andallar, Dar Deniz'i geçip Essos'tan Westeros'a olan göçünü başlattı..[13] Birkaç yüzyıl boyunca[13] İlk İnsanlar ve Andallar kıtanın kontrolü için savaştı. En sonunda Kış Kralları Boğaz'dan gelen bütün Andal akınlarını Moat Cailin'de durdururken Andallar, güneydeki krallıkları ya feth etti ya da evlendi.[13] Andallar ilk gece geleneğini uygulamaya devam etmiştir.[26]
Miras
George R. R. Martin'e göre Westeroslu birinin yıllarca süren melezlenme sonucu saf Andal ya da İlk İnsan olması hayli zordur.[56]
Son bin yılda İlk İnsanlar'ın kültürünün çoğu yok olurken kuzeyin insanları İlk İnsan ruhunu korudu ve Starklar[1] ve Karstarklar[57] gibi çoğu insan damarlarında onların kanını taşımaktan gurur duymaktadır. Boğaz'ın güneyinde Blackwoodlar, Brackenler[58],Dayneler[59], Redfortlar[60], Roycelar[61], Stronglar[62], Westerlingler[63], ve Kırıkpençe Burnu halkı gibi İlk İnsan kanından gurur duyanlar vardır. Lord Yohn Royce binlerce yıl öncesine dayanan rünlerle kaplanmış bronz bir zırh giyer.[64] Ay Dağları'ndan Vadi'nin dağ klanlarının soyları İlk İnsanlar'a dayanmaktadır.[65]
Aegon'un Fethi sırasında Aegon I Targaryen Eski Şehir'de Yüce Septon tarafından Andalların, Rhoynarların ve İlk İnsanların Kralı ilan edilmiştir[66] ve Aegon'un halefleri aynı ünvanı kullanmaya devam ettiler. Kral Jaehaerys I Targaryen zamanında Yedi Krallık'ın kanunları tutarsız olduğundan ve bazı yerlerde İlk İnsanlar'ın eski kanunları uygulandığından Septon Barth, FS 55 tarihinde Büyük Kanun'u birleştirmeye başladı.[26] Barth ve Kraliçe Alysanne Targaryen ilk gece uygulamasını sonlandırdı.[26]
Sur'un Ötesi'nde Thennler kendilerini İlk İnsanlar'ın sonuncuları olarak görürler.[23]
Alıntılar
İlk İnsanlar tıpkı Sur'un Ötesi'nin yabanılları gibi vahşi bir ırktı. Sadece gücü takip ediyorlardı.[26]
Biz Starklar’ın damarında hâlâ İlk İnsanlar’ın kanı dolaşır. Biz cezanın, hükmü veren tarafından infaz edilmesi gerektiğine inanırız. Kılıcı, hükmü veren indirir. Bir adamın canını alacaksan, onun gözlerine bakıp son sözlerini dinleyecek cesaretin de olmalı. Bunu yapamıyorsan belki de ölmeyi hak etmiyordur hakkında hüküm verdiğin.[1]
Eddard Stark'tan Bran Stark'a
Ama on iki bin küsur yıl önce, Dorne’un Kırık Kol’u henüz kırılmadan evvel, İlk İnsanlar doğudan geldi. Bronz kılıçları vardı ve büyük deri kalkanları. Ata biniyorlardı.[13]
Luwin'den Bran Stark'a
Referanslar
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Taht Oyunları, Bölüm 1, Bran I.
- ↑ 2,0 2,1 Kılıçların Fırtınası, Bölüm 15, Jon II.
- ↑ Ejderhaların Dansı, Bölüm 49, Jon X.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Buz ve Ateşin Dünyası, Demir Adalar.
- ↑ Kargaların Ziyafeti, Bölüm 5, Samwell I.
- ↑ Ejderhaların Dansı, Bölüm 7, Jon II.
- ↑ 7,0 7,1 Buz ve Ateşin Dünyası, Fırtına Toprakları: Durrandon Hanesi.
- ↑ Buz ve Ateşin Dünyası, Nehir Toprakları.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 Buz ve Ateşin Dünyası, Kadim Tarih: İlk İnsanların Gelişi.
- ↑ 10,0 10,1 Ejderhaların Dansı, Bölüm 9, Davos I.
- ↑ Kralların Çarpışması, Bölüm 31, Catelyn III.
- ↑ Kargaların Ziyafeti, Bölüm 1, Peygamber.
- ↑ 13,00 13,01 13,02 13,03 13,04 13,05 13,06 13,07 13,08 13,09 13,10 13,11 13,12 13,13 13,14 13,15 Taht Oyunları, Bölüm 66, Bran VII.
- ↑ 14,0 14,1 Buz ve Ateşin Dünyası, Kadim Tarih: Şafak Çağı.
- ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 Buz ve Ateşin Dünyası, Fırtına Toprakları: İlk İnsanların Gelişi.
- ↑ 16,0 16,1 16,2 Taht Oyunları, Bölüm 70, Jon IX.
- ↑ 17,0 17,1 Kılıçların Fırtınası, Bölüm 53, Tyrion VI.
- ↑ Taht Oyunları, Bölüm 48, Jon VI.
- ↑ Taht Oyunları, Bölüm 53, Bran VI.
- ↑ Buz ve Ateşin Dünyası, Demir Adalar: Yosunlu Tahta Tacı.
- ↑ Buz ve Ateşin Dünyası, Dorne: İlk İnsanlar'ın Krallıkları.
- ↑ Kralların Çarpışması, Bölüm 51, Jon VI.
- ↑ 23,0 23,1 Kılıçların Fırtınası, Bölüm 26, Jon III.
- ↑ Taht Oyunları, Bölüm 56, Tyrion VII.
- ↑ Buz ve Ateşin Dünyası, Kuzey: Boğaz'ın Crannogluları.
- ↑ 26,0 26,1 26,2 26,3 26,4 Ateş ve Kan, Jaehaerys ve Alysanne - Zaferleri ve Trajedileri.
- ↑ Buz ve Ateşin Dünyası, Menzil: Gardener Kralları.
- ↑ 28,0 28,1 Buz ve Ateşin Dünyası, Batı Toprakları.
- ↑ 29,0 29,1 Buz ve Ateşin Dünyası, Menzil: Menzilde ki Andallar.
- ↑ 30,0 30,1 30,2 30,3 30,4 30,5 Buz ve Ateşin Dünyası, Dorne: Kırılma.
- ↑ Buz ve Ateşin Dünyası, Kadim Tarih: Andalların Gelişi.
- ↑ 32,0 32,1 Kılıçların Fırtınası, Bölüm 7, Jon I.
- ↑ Kralların Çarpışması, Bölüm 23, Jon III.
- ↑ 34,0 34,1 34,2 34,3 Buz ve Ateşin Dünyası, Kuzey.
- ↑ Kılıçların Fırtınası, Bölüm 49, Catelyn VI.
- ↑ 36,0 36,1 Ejderhaların Dansı, Bölüm 29, Davos IV.
- ↑ Ejderhaların Dansı, Bölüm 46, Kışyarı'nda Bir Hayalet.
- ↑ Taht Oyunları, Bölüm 43, Eddard XI.
- ↑ 39,0 39,1 Ejderhaların Dansı, Bölüm 32, Reek III.
- ↑ Taht Oyunları, Bölüm 12, Eddard II.
- ↑ Taht Oyunları, Bölüm 3, Daenerys I.
- ↑ Ejderhaların Dansı, Bölüm 48, Jaime I.
- ↑ Kılıçların Fırtınası, Bölüm 35, Catelyn IV.
- ↑ Buz ve Ateşin Dünyası, Özgür Şehirler'in Ötesi: Otlaklar.
- ↑ Buz ve Ateşin Dünyası, Menzil.
- ↑ Kralların Çarpışması, Bölüm 24, Theon II.
- ↑ Ejderhaların Dansı, Bölüm 13, Bran II.
- ↑ Kralların Çarpışması, Bölüm 28, Bran IV.
- ↑ Kralların Çarpışması, Bölüm 66, Theon VI.
- ↑ Taht Oyunları, Bölüm 37, Bran V.
- ↑ Ejderhaların Dansı, Bölüm 34, Bran III.
- ↑ 52,0 52,1 52,2 Buz ve Ateşin Dünyası, Kadim Tarih: Uzun Gece.
- ↑ Taht Oyunları, Bölüm 24, Bran IV.
- ↑ Kralların Çarpışması, Bölüm 21, Bran III.
- ↑ Buz ve Ateşin Dünyası, Kuzey: Sur ve Ötesi.
- ↑ So Spake Martin: Event Horizon Chat (March 18, 1999)
- ↑ Kılıçların Fırtınası, Bölüm 20, Catelyn III.
- ↑ So Spake Martin: Blackwood-Bracken Feud and Coinage, August 13, 2003
- ↑ Kargaların Ziyafeti, Bölüm 21, Kraliçeyaratan.
- ↑ Taht Oyunları, Bölüm 34, Catelyn VI.
- ↑ The Citadel: House Royce of Runestone
- ↑ Ateş ve Kan, Ejderhaların Ölümü - Rhaenyra'nın Zaferi.
- ↑ Kılıçların Fırtınası, Bölüm 14, Catelyn II.
- ↑ Taht Oyunları, Bölüm 29, Sansa II.
- ↑ George R. R. Martin's A World of Ice and Fire, Vadi: Ay Dağları.
- ↑ Buz ve Ateşin Dünyası, Ejderhaların Saltanatı: Fetih.