İlk İnsanlar sayfasının kaynağını görüntüle

[[Dosya:First Men war Children.jpg|thumb|350px|İlk İnsanların ağaçları yakışı.]]

'''İlk İnsanlar''', Westeros insanlarının soyunun dayandığı üç büyük etnik gruptan biridir. Diğerleri ise [[Andallar]] ve [[Rhoynar|Rhoynarlar]]'dır. İlk İnsanlar kıtaya ayağını basan ilk insan medeniyetidir. İlk İnsanlar'ın etkileri Westeros'ta en çok [[Kuzey]]'de hissedilmektedir. [[Demir Taht]]'ta ki kral, [[Yedi Krallığın Lordu]], Andalların, Rhoynarların ve İlk İnsanların Kralı olarak adlandırılır.{{ref|to|1}}

==Kültür==
===Dil===
İlk İnsanların kullandığı dil kaba ve tınlamalı seslere sahip [[Eski Dil]]'dir.{{Ref|kf|15}} Sur'un ötesinde hala [[yabanıllar]]{{Ref|kf|15}} ve [[devler]]{{Ref|ed|49}} tarafından konuşulmaktadır.

İlk İnsanların runik bir yazı sistemleri vardı.{{Ref|twoiaf|Demir Adalar}} Rünlerini Yedi Krallık'ın çoğunda ki kayalara çizmişlerdir ancak kendilerinden daha eski ırkların olduğu [[Fırtına Toprakları]]'nda hikayelerini çoktan çürüyüp gitmiş ağaçların kabuklarına kazımışlardır.{{ref|kz|5}}{{Ref|ed|7}}{{Ref|twoiaf|Fırtına Toprakları: Durrandon Hanesi}} Rünlerin anlamları bugün bile [[Hisar]]'da tartışmalı bir konudur.{{Ref|twoiaf|Nehir Toprakları}} 

===Din===
[[File:Bill Corbett men of duty2.png|thumb|350px|Yürek ağaçları önünde dua, Bill Corbett © Fantasy Flight Games]]
İlk İnsanlar, Westeros'a gelmeden önce isimlendirilmemiş tanrılara tapıyorlardı.{{Ref|twoiaf|Kadim Tarih: İlk İnsanların Gelişi}}  [[Üç Kız Kardeş]]'in insanları kutsal fırtınalarının sebeninin Dalgaların Leydisi ile Göklerin Lordu'nun çiftleşmeleri sonucu olduğuna inanıyordu.{{ref|ed|9}} Bu inançları [[Yedi İnancı]]'nı getiren Andallar ile beraber son buldu.{{ref|ed|9}} Fırtına Krallığı'nda deniz tanrısı ve karısı rüzgar tanrıçasına tapılıyordu.{{Ref|kç|31}}{{Ref|twoiaf|Fırtına Toprakları: Durrandon Hanesi}} Çoğu kişi tarafından soyları İlk İnsanlar'a dayandığı söylenen [[Demirdoğumlular]], Andallardan önce de [[Boğulmuş Tanrı]]'ya tapıyordu.{{ref|TWOIAF|Demir Adalar}} Ek olarak Boğulmuş Tanrı'nın ebedi düşmanı [[Fırtına Tanrısı]]'na da tapmaktadırlar.{{Ref|kz|1}}

[[Ormanın Çocukları]] ile İlk İnsanlar arasında ki [[Anlaşma]]'dan sonra İlk İnsanlar'ın çoğunluğu kendi tanrılarını bir kenara koydu ve çocukların tanrılarını benimsedi.{{Ref|to|66}}{{Ref|twoiaf|Kadim Tarih: Şafak Çağı}}{{Ref|twoiaf|Fırtına Toprakları: İlk İnsanların Gelişi}} Nehrin, ormanın ve taşın isimlendirilmemiş{{ref|to|70}} tanrıları [[Eski Tanrılar]] olarak bilinir.{{ref|TWOIAF|Kadim Tarih: İlk İnsanların Gelişi}} Çünkü [[Yedi İnancı|yeni tanrılar]], Kuzey hariç bütün Westeros'ta kabul edilmiştir.

Eski tanrılara yapılan ibadetler rahipler, kutsal metinler, ilahiler ya da ayinler ile yapılmaz.{{ref|to|70}}{{ref|kf|53}} Dualar sessizlik içinde yapılır.{{ref|kf|53}} Eski tanrılara tapanlar Yedi Krallık boyunca içinde [[büvet ağacı]] bulunan kale içinde ki [[Tanrı Koruluğu|Tanrı Koruluklarına]] giderler. Üstlerine yüzler oyulmuş bu ağaçlar kutsal olarak kabul edilir. Eski tanrıların bu ağaçlar sayesinde insanları izlediğine inanırlar.{{ref|to|48}}{{ref|to|53}} Bir zamanlar bütün soylu hanelerin merkezinde yürek ağacı bulunan tanrı korulukları vardı. Ama çocuklarla olan savaşlarında İlk İnsanlar bu ağaçların çoğunu kesti. Andallar'da güneyde eski tanrılarla Yedi İnancı'nı değiştirirken kesti.{{Ref|to|66}} 

Üstat [[Yorrick]]'e göre beş yüz yıl önceye kadar [[Beyaz Liman]] yakınlarında eski tanrılara kurban sunma hala uygulanıyordu.{{ref|TWOIAF|Kadim Tarih: Şafak Çağı}}

===Sosyal Hiyerarşi===
İlk İnsanların uyguladığı miras kanunları belirtilmemiştir. İlk İnsanlar'ın soyundan gelen bazı gruplar fikir birliği ile ya da konseyde ki bazı lordlar ve reislerin seçimleriyle yönetiyordu. Eski demirdoğumluar krallarını bir gemisi olan ve kaptanlık yapmış her adamın oy verdiği [[Kral Şurası]] ile seçiyordu.{{ref|TWOIAF|Demir Adalar: Yosunlu Tahta Tacı}} Dorne'da ise Andalların ya da Rhoynarlar'ın gelişinden önce İlk İnsanlar bir sürü küçük krallıklara bölünmüştü. [[Yeşilkan]] nehrinin ağzı yakınlarında ki toprakları yöneten [[Dorne'un Yüce Kralları]] bir düzine soylu ailenin oylarıyla seçiliyordu. Bu uygulama seçimi etkileyen bir anlaşmazlığın aileleri kendi aralarında savaşa sürüklemesiyle son buldu.{{ref|TWOIAF|Dorne: İlk İnsanlar'ın Krallıkları}}

[[Sur'un Ötesi]]'de yaşayan [[Özgür Halk]] reisler tarafından yönetilir. Tarih boyunca birkaç kez [[Sur'un Ötesindeki Kral]] olarak bilinen baş reis arkasında birleşmişlerdir.{{Ref|to|1}}{{Ref|kç|51}}{{Ref|kf|26}} Vadi'nin dağ klanları da reisler tarafından yönetilir. Konseylerinde her erkeğin ve kadının konuşmasına izin verirler.{{Ref|to|56}}

Aliüstat [[Eyron]]'a göre [[Boğaz]]'ın [[crannoglu]] eski [[Bataklık Kralı|Bataklık Kralları]] ilk eşit yönetimliler olarak gösterilirler. Bazen [[eski tanrılar]] tarafından dokunuldukları düşünülür.{{ref|TWOIAF|Kuzey: Boğaz'ın Crannogluları}}

[[Kölelik]], [[Andallar|Andalların]] gelişinden önce İlk İnsanlar arasında yaygın bir uygulamaydı.{{ref|twoiaf|Demir Adalar}} [[İlk Gece]] geleneğinde savaş lordları ve kahramanları düğün gecelerinde ki bakirelerle yatarlardı. Hamilelikler bir kutsama olarak görülür ve yeni kocalar kahramanların çocuklarını kendilerininmiş gibi yetiştirirdi.{{ref|fab|Jaehaerys ve Alysanne - Zaferleri ve Trajedileri}}

===Askeri durum===
İlk İnsanlar bronz kılıçlar{{Ref|to|66}} ve büyük bronz baltalar kullanıyordu.{{Ref|twoiaf|Menzil: Gardener Kralları}}{{ref|twoiaf|Batı Toprakları}} Zırhları da bronzdan yapılmaydı{{Ref|twoiaf|Menzil: Menzilde ki Andallar}}{{ref|twoiaf|Dorne: Kırılma}} ve büyük deri kalkanlar taşıyorlardı.{{Ref|to|66}} Andalların gelişi başladığında İlk İnsanlar hala bronz ile dövüşüyordu.{{Ref|twoiaf|Kadim Tarih: Andalların Gelişi}} Ancak zamanla Andallı demirciler İlk İnsanlar'a demiri işlemeyi öğretti.{{Ref|twoiaf|Menzil: Menzilde ki Andallar}} İlk İnsanlar savaşlarda ata biniyorlardı.{{Ref|to|66}}{{ref|twoiaf|Dorne: Kırılma}}

===Misafir Hakkı===
[[Misafir hakkı]] geleneği hem kutsal hemde eski bir kuraldır..{{Ref|kf|7}} Hem [[Sur'un Ötesi]]'nde{{Ref|kç|23}}{{Ref|kf|7}} hem de [[Yedi Krallık]]'ta ciddiye alınır. Ama güney krallıklarında önemi kuzeye nazaran daha azdır.{{Ref|TWOIAF|Kuzey}} Kuzeyde misafir hakkını bozmak ihanetlerin en büyüğü gibi cezalandırılır.{{Ref|TWOIAF|Kuzey}}

Misafir hakkını elde etmenin en yaygın yolu "ekmek ve tuz" yemektir.{{Ref|kf|49}} Misafir hakkı bir kere teklif edilip kabul edildiğinde misafirler ve ev sahipleri konaklama süresi boyunca birbirlerine zarar vermezler.{{Ref|TWOIAF|Kuzey}} Misafir hakkıyla gelen korumanın bittiğini manasına gelen misafir hediyeleri{{Ref|ed|29}}{{Ref|ed|46}}, misafirler giderken verilebilir. Ancak artık misafir hediyeleri bütün lordlar tarafından verilmemektedir.{{Ref|ed|29}}

===Ölüm===
İlk İnsanlar bir insanı ölüme mahkum eden insanın kılıcı savuran kişi olması gerektiğine inanır.{{Ref|to|43}} [[Stark Hanesi]] bu inancı hala uygulamaktadır.{{Ref|to|1}} 

İlk İnsanlar ölülerini kuzeyde her tarafta görülebilen höyüklere gömerler. Örnek olarak İlk İnsanların [[İlk Kral]]'ının gömüldüğü söylenen [[Höyükler]]'in [[Büyük Höyük]]'ü verilebilir.{{ref|ed|32}} Höyükler içinde İlk İnsanlar'ın höyüklerinin, uzun ve alçak tepelerin olduğu geniş düz ovalara sahiptir.{{Ref|to|12}} Starklar vefat etmiş aile üyelerini kalenin altında bulunan [[Kışyarı Mahzenleri]]'ne gömerler.{{ref|to|3}}{{ref|to|66}} [[Bolton Hanesi|Boltonlarda]] aynı şekilde ölülerini [[Dehşet Kalesi]]'nin altına gömerler.{{ref|ed|32}} Aslında kuzeyli olan [[Blackwood Hanesi|Blackwoodlar]] ölülerini [[Kuzgunağaç Kalesi]]'nin büvet ağacı altına gömerler.{{ref|ed|48}} Kökleri İlk İnsanlar'a dayanan şimdi ise Yedi İnancı'nı takip eden [[Nehirova]]'nın [[Tully Hanesi|Tullyleri]], ölülerini [[Kızıl Çatal]] üzerinde bir gemiye koyar ve ateşten oklarla yakarak batırırlar.{{ref|kf|35}}

==Tarih==
===Westeros'a Geliş===
Bazı üstatlar İlk İnsanlar'ın günümüzde [[Dothraki denizi]] olarak bilinen [[Essos]]'un otlaklarından geldiğine inanıyor.{{Ref|twoiaf|Özgür Şehirler'in Ötesi: Otlaklar}} [[Aegon'un Karaya Çıkışı]]'ndan önce sekiz bin yıl ile yirmi bin yıl arasında{{ref|TWOIAF|Kadim Tarih: İlk İnsanların Gelişi}}{{Ref|to|66}} [[Şafak Çağı]] sırasında hiçbir hikaye sebebinden bahsetmese de{{ref|TWOIAF|Kadim Tarih: İlk İnsanların Gelişi}} İlk İnsanlar, Essos'tan Westeros'a geldiler. İlk İnsanlar, kuzeyin efsanelerine göre [[İlk Kral]], [[Menzil]]'in efsanelerine göre ise [[İlk İnsanlar'ın Yüce Kralı]] [[Garth Yeşilel]] liderliğinde [[Dorne'un Kolu]] denen köprümsü topraklardan geçtiler.{{ref|TWOIAF|Kuzey}}{{ref|TWOIAF|Menzil}}

İlk İnsanlar, güya [[Demir Adalar]]'a ilk geldiğinde [[Eski Wyk]] kıyılarında [[Deniztaşı Tahtı]]'nı bulmuşlar.{{ref|kç|24}} Yerli sakinleri "[[ormanın çocukları]]" olarak adlandıran İlk İnsanlar'dı. Ancak 
minik halkın isimleri kendi dillerinde "dünyanın şarkısını söyleyenler" olarak çevrilmektedir.{{ref|ed|13}}

===Ormanın çocukları ile savaş===
[[File:800px-HBOfirst men slay the children.jpg|thumb|400px|İlk insanlar, ormanın çocuklarıyla savaşıyor.''Game of Thrones'' Blu-ray content.]]
{{Ayrıca bakınız|İlk İnsanlar ve Ormanın Çocukları’nın Savaşı}}
İlk insanlar bronz kılıçlar ve büyük deri kalkanlar ile at üstünde geldiler. İnsanlar yeni topraklara yerleşip, tarlaları işlerken [[ormanın çocukları]]'nın tanrılarına kutsal olan oyulmuş [[yürek ağaçları]]nı kesip yaktılar. Bu durum iki ırkın arasında savaş çıkardı. Çocuklar [[yeşilgörenler]], büyü ve [[orman dansçıları]] ile savaşsa da İlk İnsanlar daha büyük, daha güçlü ve teknolojik olarak daha gelişmişti.{{ref|to|66}} İlk İnsanlar, yeşilgörenlerin ağaçların gözlerinden onları izlediklerine inandığından yürek ağaçlarını kesmiştir.{{Ref|kç|28}}

Eski şarkılara göre çaresiz çocuklar yeşilgörenleri [[Yüzler Adası]]'na{{ref|TWOIAF|Dorne: Kırılma}} ya da yaklaşık on bin yıl{{ref|kç|66}} önce İlk İnsanlar tarafından{{ref|to|37}} yapılmış [[Moat Cailin]]{{ref|TWOIAF|Kadim Tarih: İlk İnsanların Gelişi}} kalesine topladı. Yeşilgörenler kara büyü kullanarak [[suların çekici]]nin yardımıyla [[Dorne'un Kolu]]'nu kırdılar. Bu sbeple [[Basamaktaşı]] ile [[Kırık Kol]] ortaya çıktı ve [[Boğaz]] bir bataklığa dönüştü.{{ref|TWOIAF|Kadim Tarih: İlk İnsanların Gelişi}}{{ref|TWOIAF|Dorne: Kırılma}} Essos'tan geçiş sağlayan köprü kırılmış olsa da İlk İnsanlar zaten Westeros'ta sayısa üstündü.{{ref|TWOIAF|Dorne: Kırılma}}{{ref|to|66}}

İlk İnsanlar ayrıca kendilerine düşmanca davranan [[devler]]{{ref|TWOIAF|Batı Toprakları}}{{ref|TWOIAF|Dorne: Kırılma}} ile de savaşmıştır.{{ref|TWOIAF|Fırtına Toprakları: İlk İnsanların Gelişi}}

===Anlaşma===
Ormanın çocuklarına karşı olan savaş, İlk İnsanlar'ın leğine gidiyordu. Ama iki taraf [[Yüzler Adası]]'nda [[Anlaşma]] adı verilen bir barış uzlaşmasına vardılar. İİk İnsanlar derin ormanların kontrolünü çocuklara verdiler ve büvet ağaçlarını kesmeyeceklerine söz verdiler. Karşılığında Westeros'un geriye kalanınıı aldılar.{{ref|to|66}} Devler Anlaşma'ya katılmadılar.{{ref|TWOIAF|Fırtına Toprakları: İlk İnsanların Gelişi}}

[[Anlaşma]] çocuklar çoktan sayıca azalmış olsada{{ref|TWOIAF|Fırtına Toprakları: İlk İnsanların Gelişi}} iki halk arasında dört bin yıl boyunca süren bir dostluk ve barış başlattı.{{ref|to|66}} Anlaşma'nın gerçekleştiği yıllar [[Kahramanlar Çağı]] olarak bilinir.{{ref|to|66}} Eninde sonunda İlk İnsanlar kendi dinlerini bir kenara bırakıp çocukların, [[eski tanrılar|ormanın gizli tanrılarına]] tapmaya başladılar. Tıpkı onlar gibi büvet ağaçlarına yüz çizdiler. Ormanın çocukları onlara iletişim kurmak için kuzgunları nasıl kullanacaklarını öğrettiler ancak o günlerde kuşlar kelimeleri konuşabiliyordu ve çocukların yeşilgörenleri derilerini değiştirip hayvanlar aracılığıyla konuşabiliyordu.{{ref|ed|34}}

===Uzun Gece===
[[File:Surdiğer.jpg|thumb|350px|Sur, Rene Aigner ©]]
[[Uzun Gece]] sırasında İlk İnsanlar bir nesil süren kışa katlandı ve [[Ötekiler]]'in [[Daimi Kış Toprakları]]'ndan istila ettiği söylenir. Aliüstat [[Fomas]], Ötekilerin canavarsı düşmanlar değil İlk İnsanlar'ın bir kabilesi olduğunu önermektedir.{{ref|TWOIAF|Kadim Tarih: Uzun Gece}}

Kuzeyli efsanelere göre [[son kahraman]], yardımları için [[ormanın çocukları]]'nı aradı.{{ref|to|24}} Ötekiler [[Şafak Savaşı]]'nda geri sürüldü ve onları uzakta tutmak için [[Gece Nöbetçileri]] kuruldu.{{ref|kç|21}}{{ref|TWOIAF|Kadim Tarih: Uzun Gece}} Altı bin ya da sekiz bin yıl önce{{ref|TWOIAF|Kadim Tarih: Uzun Gece}} İlk İnsanlar, iddiaya göre çocukların ve devlerin yardımıyla [[Sur]]'u inşa etti.{{ref|to|70}} {{ref|TWOIAF|Kuzey: Sur ve Ötesi}}

===Andalların Gelişi===
{{Ayrıca bakınız|Andalların Gelişi}}
Uzun Gece'den binlerce yıl sonra [[Andallar]], [[Dar Deniz]]'i geçip Essos'tan Westeros'a olan göçünü başlattı..{{ref|to|66}} Birkaç yüzyıl boyunca{{ref|to|66}} İlk İnsanlar ve Andallar kıtanın kontrolü için savaştı. En sonunda [[Kuzey Kralı|Kış Kralları]] Boğaz'dan gelen bütün Andal akınlarını [[Moat Cailin]]'de durdururken Andallar, güneydeki krallıkları ya feth etti ya da evlendi.{{ref|to|66}} Andallar [[ilk gece]] geleneğini uygulamaya devam etmiştir.{{ref|fab|Jaehaerys ve Alysanne - Zaferleri ve Trajedileri}}

==Miras==
[[George R. R. Martin]]'e göre Westeroslu birinin yıllarca süren melezlenme sonucu saf Andal ya da İlk İnsan olması hayli zordur.<ref>[[So Spake Martin]]: [http://www.westeros.org/Citadel/SSM/Entry/Event_Horizon_Chat Event Horizon Chat (March 18, 1999)]</ref>

Son bin yılda İlk İnsanlar'ın kültürünün çoğu yok olurken kuzeyin insanları İlk İnsan ruhunu korudu ve [[Stark Hanesi|Starklar]]{{ref|to|1}}  ve [[Karstark Hanesi|Karstarklar]]{{ref|kf|20}} gibi çoğu insan damarlarında onların kanını taşımaktan gurur duymaktadır. [[Boğaz]]'ın güneyinde [[Blackwood Hanesi|Blackwoodlar]], [[Bracken Hanesi|Brackenler]]<ref>[[So Spake Martin]]: [http://www.westeros.org/Citadel/SSM/Entry/1243 Blackwood-Bracken Feud and Coinage], August 13, 2003</ref>,[[Dayne Hanesi|Dayneler]]{{ref|kz|21}}, [[Redfort Hanesi|Redfortlar]]{{ref|to|34}}, [[Royce Hanesi|Roycelar]]<ref>The Citadel: [http://www.westeros.org/Citadel/Heraldry/Entry/House_Royce02/ House Royce of Runestone]</ref>, [[Strong Hanesi|Stronglar]]{{ref|FAB|Ejderhaların Ölümü - Rhaenyra'nın Zaferi}}, [[Westerling Hanesi|Westerlingler]]{{ref|kf|14}}, ve [[Kırıkpençe Burnu]] halkı gibi İlk İnsan kanından gurur duyanlar vardır. Lord [[Yohn Royce]] binlerce yıl öncesine dayanan rünlerle kaplanmış bronz bir zırh giyer.{{ref|to|29}} [[Ay Dağları]]'ndan [[Vadi'nin dağ klanları]]nın soyları İlk İnsanlar'a dayanmaktadır.{{ref|aWOIAF|Vadi: Ay Dağları}}

[[Aegon'un Fethi]] sırasında [[Aegon I Targaryen]] [[Eski Şehir]]'de [[Yüce Septon]] tarafından Andalların, Rhoynarların ve İlk İnsanların Kralı ilan edilmiştir{{ref|TWOIAF|Ejderhaların Saltanatı: Fetih}} ve Aegon'un halefleri aynı ünvanı kullanmaya devam ettiler. Kral [[Jaehaerys I Targaryen]] zamanında Yedi Krallık'ın kanunları tutarsız olduğundan ve bazı yerlerde İlk İnsanlar'ın eski kanunları uygulandığından Septon [[Barth]], {{tarih|55}} tarihinde [[Büyük Kanun]]'u birleştirmeye başladı.{{ref|fab|Jaehaerys ve Alysanne - Zaferleri ve Trajedileri}} Barth ve Kraliçe [[Alysanne Targaryen]] [[ilk gece]] uygulamasını sonlandırdı.{{ref|fab|Jaehaerys ve Alysanne - Zaferleri ve Trajedileri}}

[[Sur'un Ötesi]]'nde [[Thennler]] kendilerini İlk İnsanlar'ın sonuncuları olarak görürler.{{Ref|kf|26}}

==Alıntılar==
{{alıntı|İlk İnsanlar tıpkı [[Sur'un Ötesi]]'nin [[özgür halk|yabanılları]] gibi vahşi bir ırktı. Sadece gücü takip ediyorlardı.{{ref|fab|Jaehaerys ve Alysanne - Zaferleri ve Trajedileri}}|[[Albin Massey]]'den [[Alysanne Targaryen]]'e}}

{{alıntı|Biz [[Stark Hanesi|Starklar]]’ın damarında hâlâ İlk İnsanlar’ın kanı dolaşır. Biz cezanın, hükmü veren tarafından infaz edilmesi gerektiğine inanırız. Kılıcı, hükmü veren indirir. Bir adamın canını alacaksan, onun gözlerine bakıp son sözlerini dinleyecek cesaretin de olmalı. Bunu yapamıyorsan belki de ölmeyi hak etmiyordur hakkında hüküm verdiğin.{{Ref|to|1}}|[[Eddard Stark]]'tan [[Bran Stark]]'a}}

{{alıntı|Ama on iki bin küsur yıl önce, [[Dorne'un Kolu|Dorne’un Kırık Kol’u]] henüz kırılmadan evvel, İlk İnsanlar doğudan geldi. Bronz kılıçları vardı ve büyük deri kalkanları. Ata biniyorlardı.{{Ref|to|66}}|[[Luwin]]'den [[Bran Stark]]'a}}

==Referanslar==
{{referanslar|2}}

[[Category:İlk İnsanlar]]
[[Category:Kültürler]]
[[Category:Westeros]]
[[Category:Kuzey]]
[[en:First Men]]